« Sigles et abréviations », in “Encomium Emmae reginae”. Éloge de la reine Emma par un clerc de Flandre, Françoise Orange (éd.), Caen, Presses universitaires de Caen (@Fontes & Paginæ – Sources médiévales), 2024, DOI : https://doi.org/10.51203/sources.puc.000207
Sigles et abréviations
Manuscrits et éditions cités dans l’apparat critique
L | London, British Library, ms. Add. 33241, 175 x 110 mm, milieu du XIe siècle (= 1 Pertz A Gertz L Campbell). |
C | København, Det Kongelige Bibliotek, ms. Acc. 2011/5, 272 x 190 mm, XIVe siècle, p. 189b-209a. |
P | Paris, Bibliothèque nationale de France, ms. lat. 6235 (olim Colbert. 5337, Regius 10504), XVe / XVIe siècle, f. 7 vo-14 vo (= 2 Pertz P Gertz P Campbell). |
Duchesne | Emmae Anglorum reginae Richardi I ducis Normannorum filiae, encomium, incerto authore, sed coaetaneo, in Historiae Normannorum scriptores antiqui, res ab illis per Galliam, Angliam, Apuliam, Capuae principatum, Siciliam & Orientem gestas explicantes, ab anno Christi DCCCXXXVIII ad annum MCCXX. […], ex mss. codd. omnia fere nunc primum edidit Andreas Duchesnius Turonensis, André Duchesne (éd.), Lutetiae Parisiorum, apud Robertum Foüet, Nicolaum Buon, Sebastianum Cramoisy, Via Jacobaea [Paris, Robert Foüet, Nicolas Buon, Sébastien Cramoisy], 1619, p. 161-177. |
Pontanus | Emmae Anglorum reginae Canuti magni conjugis elogium, in Rerum Danicarum historia libris X unoque tomo ad domum usque Oldenburgicam deducta […], Johannes Isaac Pontanus (éd.), Amstelodami, sumptibus J. Janssonii [Amsterdam, J. Jansson], 1631, p. 163-172. |
Langebek | Emmae Anglorum reginae Richardi I ducis Normannorum filiae encomium, incerto authore sed coaetaneo, in Scriptores rerum Danicarum medii aevi partim hactenus inediti, partim emendatius editi […], Jacob Langebek (éd.), Hafniae, Typis viduae Andr. Hartv. Godiche, per Frider. Christ. Godiche [Copenhague, Vve A. H. Godiche], 1773, t. II, p. 472-502. |
Maseres | Emmae, Anglorum reginae, Richardi I ducis Normannorum, filiae, encomium, incerto auctore sed coaetaneo, in Historiae Anglicanae circa tempus conquestus Angliae a Gulielmo Notho, Normannorum Duce, selecta monumenta. Excerpta ex magno volumine cui titulus est : “Historiae Normannorum scriptores antiqui”, a doctissimo viro Andrea Duchesne […] olim edito […]. Cum notis plurimis, Anglico sermone, ad illustrandum textum […], Francis Maseres (éd.), Londres, John White, 1807, p. 3-36. |
Migne | Emmae reginae Anglorum, Richardi I ducis Northmannorum filiae, encomium, incerto auctore, sed coaetaneo, in Patrologiae cursus completus, […] Series Latina prior, Jacques-Paul Migne (éd.), Paris, Migne, 1853, t. CXLI, col. 1373-1398. |
Pertz | Cnutonis regis gesta sive Encomium Emmae reginae auctore monacho Sancti Bertini, Georg Heinrich Pertz (éd.), Hanovre, Hahn (Monumenta Germaniae Historica. Scriptores rerum Germanicarum in usum scholarum ; 22), 1865 ; aussi publié dans le tome 19 des Monumenta Germaniae Historica. Scriptores rerum Germanicarum, 1866, p. 508-525 ; réimpression : Leipzig, Obraldruck Brandstetter, 1955. |
Gertz | Gesta Cnutonis regis sive Encomium Emmae Reginae, in Scriptores minores historiae Danicae medii aevi, Martin Clarentius Gertz (éd.), Copenhague, Kommission Hon. G.E.C. Gad, J. Jørgensen & Co (Selskabet for Udgivelse af Kilder til dansk Historie), 1920, vol. II, p. 375-426. |
Campbell | Encomium Emmae reginae, Alistair Campbell (éd.), Londres, Offices of the Royal Historical Society (Camden Third Series ; 72), 1949 ; réédition avec une introduction supplémentaire de Simon Keynes : Cambridge, Cambridge University Press (Camden Classic Reprints ; 4), 1998. |
Abréviations utilisées dans l’apparat critique
add. : addidit | « a ajouté » (se dit d’une leçon) |
adscr. : adscripsit | « a ajouté » (se dit d’une annotation) |
a.m. : alia manus | « une autre main » |
ante corr. : ante correctionem | « avant correction » |
coll. : collato | « ayant été comparé » |
conj. : conjecit | « a conjecturé » |
corr. : correctus | « corrigé » |
def. L : deficit L | « L fait défaut » |
def. Campbell : defendit Campbell | « Campbell a défendu (une lecture) » |
del. : delevit | « a supprimé » |
dist. : distinxit | « a ponctué » (se dit d’une ponctuation forte) |
dubit. : dubitanter | « avec hésitation » |
edd. : editores / editiones | « éditeurs » ou « éditions » |
eras. : erasit | « a effacé en grattant » |
fort. : fortasse | « peut-être » |
inc. : incipit | « commence » |
in lac. : in lacuna | « dans la lacune » |
inscr. : inscriptio(nes) | « suscription(s) » (intitulé de début d’une transcription) |
interp. : interpunxit | « a ponctué » (se dit d’une ponctuation faible) |
iter. : iteravit | « a répété » |
lac. ind. : lacunam indicavit | « a indiqué une lacune » |
lac. susp. : lacunam suspicatus est | « a supposé une lacune » |
litt. : litterarum | « lettres » (ici au génitif) |
m. recentissima : manus recentissima | « une main très récente » |
mg : in margine | « en marge » |
om. : omisit | « a omis » |
prop. : proposuit | « a proposé » |
s.l. : supra lineam | « au-dessus de la ligne » |
subscr. : subscriptio(nes) | « souscription(s) » (intitulé de fin d’une transcription) |
suppl. : supplevit | « a suppléé » |
susp. : suspicatus est | « a supposé » |
transp. : transposuit | « a interverti » |
ut vid. : ut videtur | « à ce qu’il semble » (quand la lecture est incertaine) |
Citations bibliques
Pour les abréviations des livres bibliques, nous avons suivi la liste proposée dans les Conseils pour l’édition des textes médiévaux, fasc. 1, Conseils généraux, Comité des travaux historiques et scientifiques – École nationale des Chartes, 2001, p. 85-87.
Les citations bibliques sont issues de la Biblia Sacra iuxta Vulgatam versionem, 5e éd., Bonifatius Fischer, Jean Gribomont, Hedley Frederick Davis Sparks, Walter Thiele, Robert Weber, Roger Gryson (éd.), Stuttgart, Deutsche Bibelgesellschaft, 2007.