« Bibliographie », in “Encomium Emmae reginae”. Éloge de la reine Emma par un clerc de Flandre, Françoise Orange (éd.), Caen, Presses universitaires de Caen (@Fontes & Paginæ – Sources médiévales), 2024, DOI : https://doi.org/10.51203/sources.puc.000208
Bibliographie
Texte de l’Encomium Emmae reginae
Manuscrits
London, British Library, ms. Add. 33241, 175 x 110 mm, milieu du XIe siècle (= 1 Pertz A Gertz L Campbell).
København, Det Kongelige Bibliotek, ms. Acc. 2011/5, 272 x 190 mm, XIVe siècle, p. 189b-209a.
Paris, Bibliothèque nationale de France, ms. lat. 6235 (olim Colbert. 5337, Regius 10504), XVe / XVIe siècle, f. 7 vo-14 vo (= 2 Pertz P Gertz P Campbell).
Le texte est précédé de la mention : « Ex eodem Gilda in historia de Sueyno et Knuctone [sic] quam in gratiam scripsit ad reginam Emmam ».
Éditions
Emmae Anglorum reginae Richardi I ducis Normannorum filiae, encomium, incerto authore, sed coaetaneo, in Historiae Normannorum scriptores antiqui, res ab illis per Galliam, Angliam, Apuliam, Capuae principatum, Siciliam & Orientem gestas explicantes, ab anno Christi DCCCXXXVIII ad annum MCCXX. […], ex mss. codd. omnia fere nunc primum edidit Andreas Duchesnius Turonensis, André Duchesne (éd.), Lutetiae Parisiorum, apud Robertum Foüet, Nicolaum Buon, Sebastianum Cramoisy, Via Jacobaea [Paris, Robert Foüet, Nicolas Buon, Sébastien Cramoisy], 1619, p. 161-177.
Emmae Anglorum reginae Canuti magni conjugis elogium, in Rerum Danicarum historia libris X unoque tomo ad domum usque Oldenburgicam deducta […], Johannes Isaac Pontanus (éd.), Amstelodami, sumptibus J. Janssonii [Amsterdam, J. Jansson], 1631, p. 163-172.
Sous le titre : « conscriptum ab autore eorum temporum synchrono ».
Incipit : « Mortuo patre (Suenothone) Cnvto regni parat retinere sceptrum […] ».
Explicit : « […] cui in Trinitate manenti immarcessibile [sic] floret imperium, Amen ».
p. 163 : « […] à viro clarissimo Andreâ Duchesnio Turonensi è situ bibliothecarum summâ cum curâ erutum evulgatumque Parisiis ».
Emmae Anglorum reginae Richardi I ducis Normannorum filiae encomium, incerto authore sed coaetaneo, in Scriptores rerum Danicarum medii aevi partim hactenus inediti, partim emendatius editi […], Jacob Langebek (éd.), Hafniae, Typis viduae Andr. Hartv. Godiche, per Frider. Christ. Godiche [Copenhague, Vve A. H. Godiche], 1773, t. II, p. 472-502.
p. 472 : « Quantum scio, Encomium illud unica solum editione prodiit, & quidem Lutetiae Parisiorum 1619, in folio, curante Celeberrimo viro Andrea Duschesnio [sic], qui idem ex thesauris Cottonianis habuit, inter publicatos ab eo Historiae Normannorum Scriptores Antiquos, p. 161-178, unde ego illud opusculum nostrum facere, nostrosque inter Scriptores Historicos traducere, minime haesitavi ».
Emmae, Anglorum reginae, Richardi I ducis Normannorum, filiae, encomium, incerto auctore sed coaetaneo, in Historiae Anglicanae circa tempus conquestus Angliae a Gulielmo Notho, Normannorum Duce, selecta monumenta. Excerpta ex magno volumine cui titulus est : “Historiae Normannorum scriptores antiqui”, a doctissimo viro Andrea Duchesne […] olim edito […]. Cum notis plurimis, Anglico sermone, ad illustrandum textum […], Francis Maseres (éd.), Londres, John White, 1807, p. 3-36.
Emmae reginae Anglorum, Richardi I ducis Northmannorum filiae, encomium, incerto auctore, sed coaetaneo, in Patrologiae cursus completus, […] Series Latina prior, Jacques-Paul Migne (éd.), Paris, Migne, 1853, t. CXLI, col. 1373-1398.
Sous le titre : « (Edidit Duchesne, Historiae Northmannorum Scriptores antiqui, pag. 163) ».
Cnutonis regis gesta sive Encomium Emmae reginae auctore monacho Sancti Bertini, Georg Heinrich Pertz (éd.), Hanovre, Hahn (Monumenta Germaniae Historica. Scriptores rerum Germanicarum in usum scholarum ; 22), 1865 ; aussi publié dans le tome 19 des « Monumenta Germaniae Historica. Scriptores rerum Germanicarum », 1866, p. 508-525 ; réimpression : Leipzig, Obraldruck Brandstetter, 1955.
p. 4, note c : « capitum divisionem institui, plurimum secutus codicem, qui tamen numeris caret ».
Gesta Cnutonis regis sive Encomium Emmae reginae, in Scriptores minores historiae Danicae medii aevi, Martin Clarentius Gertz (éd.), Copenhague, Kommission Hon. G.E.C. Gad, J. Jørgensen & Co (Selskabet for Udgivelse af Kilder til dansk Historie), 1920, vol. II, p. 375-426.
p. 390, note 1 : « Numeri capitum Pertzio debentur, a quo quibusdam locis paululum discedo ».
Encomium Emmae reginae, Alistair Campbell (éd.), Londres, Offices of the Royal Historical Society (Camden Third Series ; 72), 1949 ; réédition avec une introduction supplémentaire de Simon Keynes : Cambridge, Cambridge University Press (Camden Classic Reprints ; 4), 1998.
Sources
Adam de Brême, Magistri Adam Bremensis Gesta Hammaburgensis ecclesiae pontificum, Bernhard Schmeidler (éd.), 3e éd., Hanovre, Hahn (Monumenta Germaniae Historica. Scriptores rerum Germanicarum in usum scholarum ; 2), 1917.
Adam de Brême, Histoire des archevêques de Hambourg, avec une description des îles du Nord, Jean-Baptiste Brunet-Jailly (éd. et trad.), Paris, Gallimard (L’aube des peuples), 1998.
Aelred de Rievaulx, Vita sancti Edwardi regis et confessoris, in Patrologiae latinae cursus completus, Jacques-Paul Migne (éd.), Paris, Migne, 1855, t. CXCV, col. 737-790.
The Anglo-Saxon Chronicle, Michael Swanton (éd. et trad. anglaise), Londres, Dent, 1996 ; édition révisée : The Anglo-Saxon Chronicles, Londres, Phoenix Press, 2000.
De S. Amalberga vidua Lobiis et Binchii in Belgio, Jean-Baptiste Du Sollier (éd.), in Acta Sanctorum, Mensis Julii, t. III, Anvers, J. Du Moulin, 1723, p. 63-70.
Dudon de Saint-Quentin, De moribus et actis primorum Normanniae ducum, Jules Lair (éd.), Caen, F. Le Blanc-Hardel (Mémoires de la Société des antiquaires de Normandie ; XXIII), 1865, p. 115-301.
English and Norse Documents Relating to the Reign of Ethelred the Unready, Margaret Ashdown (éd. et trad. anglaise), Cambridge, Cambridge University Press, 1930 ; réimpression : New York, Russell and Russell, 1972.
English Historical Documents, t. I, c. 500-1042, Dorothy Whitelock (éd.), Londres, Eyre & Spottiswoode, 1955 ; 2e éd : Londres – New York, Routledge, 1996.
Geoffroi Malaterra, Histoire du Grand Comte Roger et de son frère Robert Guiscard, vol. I, Livres I & II, Marie-Agnès Lucas-Avenel (éd.), Caen, Presses universitaires de Caen (Fontes & Paginae), 2016.
Guillaume de Jumièges, Gesta Normannorum ducum, Jean Marx (éd.), Rouen – Paris, A. Lestringant – A. Picard (Société de l’histoire de Normandie), 1914, p. 1-144.
Guillaume de Jumièges, Orderic Vital, Robert de Torigni, The Gesta Normannorum ducum of William of Jumièges, Orderic Vitalis and Robert of Torigni, Elisabeth Maria Cornelia Van Houts (éd. et trad. anglaise), Oxford, Clarendon Press, 1992-1995, 2 vol.
Guillaume de Malmesbury, Gesta regum Anglorum, in Patrologiae latinae cursus completus, Jacques-Paul Migne (éd.), Paris, Migne, 1855, t. CLXXIX, col. 957-1389.
Guillaume de Malmesbury, De antiquitate Glastoniensis Ecclesie, in Patrologiae latinae cursus completus, Jacques-Paul Migne (éd.), Paris, Migne, 1855, t. CLXXIX, col. 1681-1734.
Guillaume de Malmesbury, The Early History of Glastonbury : An Edition, Translation and Study of William of Malmesbury’s “De antiquitate Glastonie Ecclesie”, John Scott (éd. et trad. anglaise), Woodbridge, The Boydell Press, 1981.
Guillaume de Malmesbury, Gesta regum Anglorum, Roger Aubrey Baskerville Mynors, Rodney M. Thomson, Michael Winterbottom (éd. et trad. anglaise), Oxford, Clarendon Press (Oxford Medieval Texts), 1998-1999, 2 vol.
Guillaume de Poitiers, Histoire de Guillaume le Conquérant, Raymonde Foreville (éd. et trad.), Paris, Les Belles Lettres (Les classiques de l’histoire de France au Moyen Âge), 1952.
Guillaume de Poitiers, The Gesta Guillelmi of William of Poitiers, Ralph Henry Carless Davis, Marjorie Chibnall (éd. et trad. anglaise), Oxford, Clarendon Press (Oxford Medieval Texts), 1998.
Jean de Worcester, The Chronicle of John of Worcester, t. II, The Annals from 450 to 1066, Reginald Ralph Darlington, Patrick McGurk (éd.), Jennifer Bray, Patrick McGurk (trad. anglaise), Oxford, Clarendon Press, 1995.
The Life of King Edward Who Rests at Westminster, Frank Barlow (éd. et trad. anglaise), Londres, T. Nelson and sons, 1962 ; 2e éd. : Oxford, Clarendon Press, 1992.
Osbern, « Translatio sancti Ælfegi Cantuariensis archiepiscopi et martyris », Alexander R. Rumble, Rosemary Morris (éd. et trad. anglaise), in The Reign of Cnut, King of England, Denmark and Norway, Alexander R. Rumble (dir.), Londres, Leicester University Press, 1994, p. 283-315.
Saxo Grammaticus, La geste des Danois, L. I-IX, Jean-Pierre Troadec (trad.), Paris, Gallimard (L’aube des peuples), 1995.
Snorri Sturluson, Histoire des rois de Norvège, François-Xavier Dillmann (éd. et trad.), Paris, Gallimard (L’aube des peuples), 2000.
Thietmar von Merseburg, Chronicon, Robert Holtzmann (éd.), Berlin, Weidmannsche Buchhandlung (Monumenta Germaniae Historica. Scriptores rerum Germanicarum nova series ; 9), 1935.
Thietmar von Merseburg, Chronicon, David A. Warner (éd. et trad. anglaise), Manchester – New York, Manchester University Press (Manchester Medieval Sources Series), 2001.
Wulfstan, The Sermon of the Wolf to the English, in English Historical Documents, t. I, c. 500-1042, Dorothy Whitelock (éd.), Londres, Eyre & Spottiswoode, 1955 ; 2e éd : Londres – New York, Routledge, 1996, p. 996-1002.
Wulfstan, Sermo Lupi ad Anglos, M. J. Bernstein (éd.), Florida State University, 1996.
Études
Abrams Lesley, « Les fondations scandinaves en Angleterre », in Les fondations scandinaves en Occident et les débuts du duché de Normandie (Actes du colloque de Cerisy-la-Salle, 25-29 septembre 2002), Pierre Bauduin (dir.), Caen, Publications du CRAHM, 2005, p. 133-144.
Andersson Theodore M., « The Viking Policy of Ethelred the Unready », Scandinavian Studies, vol. 59, nº 3, 1987, p. 284-295 ; réédition dans : Anglo-Scandinavian England, Norse-English Relations in the Period before the Conquest, John D. Niles, Mark Amodio (dir.), Lanham, University Press of America (Old English Colloquium ; 4), 1989, p. 1-11.
Barlow Frank, Edward the Confessor, Londres, Eyre & Spottiswoode, 1970.
Bates David, Normandy before 1066, Londres – New York, Longman, 1982.
Bates David, « The Conqueror’s Adolescence », in Anglo-Norman Studies. Proceedings of the Battle Conference 2002, John Gillingham (dir.), Woodbridge, The Boydell Press, 2003, vol. XXV, p. 1-18.
Bates David, William the Conqueror, New Haven – Londres, Yale University Press, 2016 ; traduction française : Guillaume le Conquérant, Thierry Piélat (trad.), Paris, Flammarion, 2019.
Bauduin Pierre, Les Vikings, Paris, Presses universitaires de France (Que sais-je ?), 2004.
Bauduin Pierre, « S’accorder avec les Normands : les formes », in Le monde franc et les Vikings, VIIIe-Xe siècle, Paris, A. Michel, 2009, p. 85-122.
Baxter Stephen, « Edward the Confessor and the Succession Question », in Edward the Confessor. The Man and the Legend, Richard Mortimer (dir.), Woodbridge, The Boydell Press, 2009, p. 77-118.
Beckmann Johann, A History of Inventions and Discoveries, William Johnston (trad.), 3e éd., Weybridge, S. Hamilton, 1817, vol. IV.
Bolton Timothy, « Ælfgifu of Northampton : Cnut the Great’s “Other Woman” », Nottingham Medieval Studies, vol. 51, 2007, p. 247-268.
Bolton Timothy, The Empire of Cnut the Great : Conquest and the Consolidation of Power in the Early Eleventh Century, Leyde, Brill (The Northern World), 2009.
Bolton Timothy, « A Newly Emergent Mediaeval Manuscript Containing Encomium Emmae reginae with the Only Known Complete Text of the Recension, Prepared for King Edward the Confessor », Mediaeval Scandinavia, nº 19, 2009, p. 205-221.
Bolton Timothy, Cnut the Great, New Haven – Londres, Yale University Press, 2017.
Boyer Régis, Les Vikings : histoire et civilisation, Paris, Perrin (Pour l’histoire), 2002.
Campbell Miles W., « Queen Emma and Ælfgifu of Northampton : Canute the Great’s Women », Mediaeval Scandinavia, nº 4, 1971, p. 66-79.
Campbell Miles W., « Emma, reine d’Angleterre : mère dénaturée ou femme vindicative ? », Annales de Normandie, 23e année, nº 2, 1973, p. 99-114.
Campbell Miles W., « The Encomium Emmae reginae : Personal Panegyric or Political Propaganda ? », Annuale Mediaevale, nº 19, 1979, p. 27-45.
Collins Roger, « The Vikings and the Anglo-Saxon Kingdoms », in Early Medieval Europe, 300-1000, Basingstoke, Palgrave Macmillan, 1991 ; 3e éd. : Basingstoke, Palgrave Macmillan, 2010, p. 359-365.
Corbet Patrick, Les saints ottoniens : sainteté dynastique, sainteté royale et sainteté féminine autour de l’an mil, Sigmarigen, J. Thorbecke, 1986.
Coviaux Stéphane, « Baptême et conversion des chefs scandinaves du IXe au XIe siècle », in Les fondations scandinaves en Occident et les débuts du duché de Normandie (Actes du colloque de Cerisy-la-Salle, 25-29 septembre 2002), Pierre Bauduin (dir.), Caen, Publications du CRAHM, 2005, p. 67-80.
Crouch David, The Image of Aristocracy in Britain, 1000-1300, Londres – New York, Routledge, 1992, p. 32-38.
Desbordes Olivier, « Emendatiunculae Malaterrenae III », Kentron, nº 26, 2010, p. 193-210.
Dictionary of Medieval Latin from British Sources, Ronald Edward Latham, David R. Howlett (éd.), Londres, Oxford University Press, 1975-2013.
Die Vitae Vergilianae und ihre antiken Quellen, Ernst Diehl (éd.), Bonn, A. Markus und E. Weber’s Verlag (Kleine Texte für theologische und philologische Vorlesungen und Übungen ; 72), 1911.
Dumville David N., « The aetheling : A Study in Anglo-Saxon Constitutional History », Anglo-Saxon England, nº 8, 1979, p. 1-33.
Ferrante Joan M., « Women’s Role in Latin Letters from the Fourth to the Early Twelfth Century », in The Cultural Patronage of Medieval Women, June Hall McCash (dir.), Athens, University of Georgia Press, 1996, p. 73-104.
Fontaine Jacques, in Sulpice Sévère, Vie de saint Martin, Jacques Fontaine (éd.), Paris, Cerf (Sources chrétiennes ; 135), 1976, t. III.
Gautier Alban, « Harold, Harald, Guillaume et les autres : prétentions et prétendants à la succession d’Édouard le Confesseur (1042-1066) », Annales de Normandie, 69e année, nº 1, 2019, Les couronnements royaux de Guillaume Ier et de Mathilde (1066, 1068) : la Normandie, l’Angleterre, l’Europe, Véronique Gazeau, Dan Ioan Mureşan (dir.), p. 29-56.
Gelting Michael H., « Un évêque danois élève de Fulbert de Chartres ? », in Fulbert de Chartres, précurseur de l’Europe médiévale ?, Michel Rouche (dir.), Paris, Presses de l’université Paris-Sorbonne, 2008, p. 63-75.
Genet Jean-Philippe, Les îles Britanniques au Moyen Âge, Paris, Hachette supérieur, 2005.
Gouttebroze Jean-Guy, « Deux modèles de sainteté royale : Édouard le Confesseur et saint Louis », Cahiers de civilisation médiévale, nº 167, 1999, p. 243-258.
Green John R., The Conquest of England, Londres, Macmillan, 1883.
Guenée Bernard, « Histoires, annales, chroniques. Essai sur les genres historiques au Moyen Âge », Annales. Économies, sociétés, civilisations, 28e année, nº 4, 1973, p. 997-1016.
Guenée Bernard, « Y a-t-il une historiographie médiévale ? », Revue historique, t. 258, fasc. 2, 1977, p. 261-275.
Guenée Bernard, Histoire et culture historique dans l’Occident médiéval, Paris, Aubier-Montaigne, 1980.
Haywood John, The Penguin Historical Atlas of the Vikings, Londres, Penguin Books, 1995.
Haywood John, Atlas des Vikings, Martine Selvadjian (trad.), Paris, Éditions Autrement, 1996.
Helle Astrid E., Histoire du Danemark, Paris, Hatier, 1992.
Heslop Thomas A., « The Production of de luxe Manuscripts and the Patronage of King Cnut and Queen Emma », Anglo-Saxon England, nº 19, 1990, p. 151-195.
Howard Ian, Swein Forkbeard’s Invasions and the Danish Conquest of England, 991-1017, Woodbridge, The Boydell Press, 2003.
Howard Ian, Harthacnut : The Last Danish King of England, Stroud, The History Press, 2008.
Howard Ian, The Reign of Æthelred II, King of the English, Emperor of All the Peoples of Britain, 978-1016, Oxford, Archeopress (BAR British Series ; 522), 2010.
John Eric, « The Encomium Emmae reginae : A Riddle and a Solution », Bulletin of the John Rylands Library, vol. 63, nº 1, 1980, p. 58-94.
Keynes Simon, « Cnut’s Earls », in The Reign of Cnut, King of England, Denmark and Norway, Alexander R. Rumble (dir.), Londres, Leicester University Press, 1994, p. 43-88.
Keynes Simon, Love Rosalind, « Earl Godwine’s Ship », Anglo-Saxon England, nº 38, 2009, p. 185-223.
Körner Sten, The Battle of Hastings, England, and Europe : 1035-1066, Lund, C. W. K. Gleerup (Bibliotheca historica Lundensis ; 14), 1964.
Lattimore Richmond, Themes in Greek and Latin Epitaphs, Urbana, University of Illinois Press, 1962, p. 170-171.
Lavelle Ryan, « The Use and Abuse of Hostages in Later Anglo-Saxon England », Early Medieval Europe, vol. 14, nº 3, 2006, p. 269-296.
Lawson Michael Kenneth, Cnut : The Danes in England in the Early Eleventh Century, Londres, Longman (The Medieval World), 1993.
Lebecq Stéphane, « Frisons et Vikings. Remarques sur les relations entre Frisons et Scandinaves aux VIIe-IXe siècles », in Les mondes normands (VIIIe-XIIe s.) (Actes du IIe Congrès international d’archéologie médiévale de Caen, 2-4 octobre 1987), Henri Galinié (dir.), Caen, Société d’archéologie médiévale, 1989, p. 45-59.
Lebecq Stéphane, Hommes, mers et terres du Nord au début du Moyen Âge, vol. I, Peuples, cultures, territoires, Lille, Presses universitaires du Septentrion, 2011.
Lebecq Stéphane, Bensimon Fabrice, Lachaud Frédérique, Ruggiu François-Joseph, Histoire des îles Britanniques, Paris, Presses universitaires de France, 2007.
Lifshitz Felice, « The Encomium Emmae reginae : A “Political Pamphlet” of the Eleventh Century ? », Haskins Society Journal, nº 1, 1989, p. 39-50.
Lund Niels, « Cnut’s Danish Kingdom », in The Reign of Cnut, King of England, Denmark and Norway, Alexander R. Rumble (dir.), Londres, Leicester University Press, 1994, p. 27-42.
Malmer Brita, King Canute’s Coinage in the Northern Countries, Londres, Viking Society for Northern Research for the College, 1974.
Marchello-Nizia Christiane, « Ponctuation et “unités de lecture” dans les manuscrits médiévaux, ou : je ponctue, tu lis, il théorise », Langue française, nº 40, 1978, Grammaires du texte médiéval, Bernard Cerquiglini, Jacqueline Cerquiglini, Christiane Marchello-Nizia, Michèle Perret (dir.), p. 32-44.
Mason Emma, The House of Godwine : The History of a Dynasty, Londres, Hambledon, 2003.
Musset Lucien, Les invasions : le second assaut contre l’Europe chrétienne (VIIe-XIe siècle), Paris, Presses universitaires de France (Nouvelle Clio ; 12 bis), 1965, p. 115-146, 206-261.
Musset Lucien, « Les apports anglais en Normandie, de Rollon à Guillaume le Conquérant (911-1066) », Publications de l’Association des médiévistes anglicistes de l’enseignement supérieur, t. IV, 1977, p. 59-82 ; réédité dans Nordica et Normannica, Paris, Société des études nordiques (Studia nordica ; 1), 1997, p. 447-466.
Neveux François, L’aventure des Normands : VIIIe-XIIIe siècle, Paris, Perrin (Tempus), 2006.
Ogle Marbury B., « The Way of All Flesh », Harvard Theological Review, vol. 31, nº 1, 1938, p. 41-51.
Orchard Andy, « The Literary Background to the Encomium Emmae reginae », The Journal of Medieval Latin, nº 11, 2001, p. 156-183.
Queens and Queenship in Medieval Europe, Anne J. Duggan (dir.), Woodbridge, The Boydell Press, 1997.
Renaud Jean, Les Vikings et la Normandie, Rennes, Éditions Ouest-France, 1989.
Roach Levi, Æthelred the Unready, New Haven – Londres, Yale University Press, 2016.
Santinelli-Foltz Emmanuelle, Des femmes éplorées ? Les veuves dans la société aristocratique du haut Moyen Âge, Villeneuve d’Ascq, Presses universitaires du Septentrion, 2003.
Shopkow Leah, History and Community : Norman Historical Writing in the Eleventh and Twelfth Centuries, Washington, The Catholic University of America Press, 1997.
Stafford Pauline, Queen Emma and Queen Edith : Queenship and Women’s Power in Eleventh-Century England, Oxford, Blackwell Publishers, 1997.
Stenton Frank Merry, Anglo-Saxon England, Oxford, Clarendon Press, 1943 ; 3e éd. : 1971.
Svend Estridsen, Lasse C. A. Sonne, Sarah Croix (dir.), Viborg, Syddanske Universitetsforlag, 2016.
Thesaurus linguae Latinae, Leipzig – Munich – Berlin, B. G. Teubner – K. G. Saur – W. de Gruyter, 1900-.
Tyler Elizabeth M., « Talking about History in Eleventh-Century England : The Encomium Emmae reginae and the Court of Harthacnut », Early Medieval Europe, vol. 13, nº 4, 2005, p. 359-383.
Van Houts Elisabeth Maria Cornelia, Local and Regional Chronicles, Turnhout, Brepols, 1995.
Van Houts Elisabeth Maria Cornelia, Memory and Gender in Medieval Europe (900-1200), Basingstoke, Macmillan, 1999.
Vikings and the Danelaw. Proceedings of the Thirteenth Viking Congress, James Graham-Campbell, Richard Hall, Judith Jesch, David N. Parsons (dir.), Oxford, Oxbow Books, 2001.
Williams Ann, Æthelred the Unready. The Ill-Counselled King, Londres, Hambledon and London, 2003.